Buhar Kazanı Patlaması

Basınçtan ve su eksikliğinden kaynaklı patlama vakaları çok yaşanır. Basıncı yükselttikten ve malzemenin dayanıklılık değerini aştıktan sonra patlama yaşanır. Ayrıca su eksikliğinden kaynaklı kazanın parçalarında erimeler yaşanır ve kazan füze gibi kalkarak patlar ve önünde ne varsa alır götürür. Bir çok buhar kazanında ki patlamalarda böyle oluyor. Kaldı ki sonradan farkedilen kazana eksik kadar su konduğunda da patlamalar yaşanır. Patlamalar en çok görüldüğün iki neden budur: Susuz kalmış kazan ve basınç sebebiyle. Kazanda en az üç tane emniyet valfi bulunmaktadır. Bunların çalışmama ihtimali yok denecek kadar azdır ama eski kazanlarda bunları hiç kullanılmamaktadır. Yılda bir basınç testi gerçekleştirilirse bu valfler çalışır vaziyettedir.

Buhar Kazanı

Su buharından teknik anlamda faydalanma fikri bir buhar topu tasarlayan Arşimet’e (MÖ 287 – 212) dayandırılır. Leonardo da Vinci (1452 – 1519) bu meseleyle ilgili hesaplar gerçekleştiren ilk kişi olmuştur. Bir buhar topu ile 8 kg ağırlığındaki bir güllenin 1250 metre uzağa kadar atılabileceği kağıt üzerinde ortaya konmuştur.

Düdüklü tencereyi pratik anlamda ilk hayata geçiren Denis Papin'dir. Denis Papin'in yaptığı ilk basınçlı kap, ilk denemesinde kullanılan prototip patlamasıyla, daha o zamanlar bir emniyet ventili ile donatılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Su buharı endüstriyel üretim bağlamında bir çok alanlarında enerji ve kimyasal madde taşıyıcısı şeklinde kullanılmaktadır. Endüstride su buharı yaygın kullanılan alanları; kağıt ve inşaat malzemeleri üretimi, rafineriler, ilaç ve gıda endüstrisi olarak sıralanır. Bunun yanında buhar türbinleri tahrik edilerek elektrik üretiminde, kauçuk ürünlerin vulkanizasyonunda ve ambalajların sterilizasyonunda buhar teknolojisi kullanılmaktadır.

Endüstriyel alanlarda kullanılan ortalama bir buhar kazanı öngörülebilir şekilde kapalı bir kaptır. Bu da, buharın atmosferik basınçtan daha yüksek bir basınç altında oluşması demektir. Atmosfer basıncında bir litre sudan 1700 litre buhar elde edilir, 7 bar basınç altında elde edilen buharın hacmi ise 240 litreye kadar geriler.

Periyodik Bakım

İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatı ile ilgili kazan dairelerinin düzenlenmesi, çalıştırılması, işletmesi, periyodik bakımlarıyla ilgili tedbirler esasında uyulursa çok yerindedir. Bu tedbirlere uyulduğu vakitte hiçbir şekilde patlama, çatlama veya ölüm hadisesi yaşanmamaktadır. Özellikle bu meselenin altını çizmek gerekiyor. Kazan dairesinin içinde uyulması gereken kurallar herkesin okuyacağı yerde ve şekilde duvara asılı olması gerekir. 10 barda çalışan kazanların yılda bir kez 1,5 katı hidrolik test yapılması gerekir. Periyodik bakımları ve testleri muhakkak aksatılmamalı ve belgeleri dosyalarda korunmalıdır. Bunlara uyulursa zaten kazan patlamaz.

Kazanların Susuz Kalması

Kazanlarda bulunan besleme suyu çevriminde ve su düzey denetim sisteminde meydana gelebilecek arızalardan kaynaklı kazanlar susuz kalabilmekte, kazan ocağı, duman boruları sıcaklığı 900-1000 derecelere kadar artabilmektedir. Bu durumdaki kazana belirli miktarda su aktarılır kızgın yüzeylerle ilişkide ki su kütlesi, çok kısa sürede buharlaşır, genleşir ve denetlenemeyen çok yüksek basınç artışları kazanı tamamıyla parçalayarak çok büyük patlamalar meydana gelir.

Sıcak Su Gidiş ve Dönüş Vanaları

Sıcak su gidiş ve dönüş vanalarının kapalı unutulması gibi durumlarda kalorifer kazanı yakılmaya devam ediliyorsa, kazan suyu ısınarak genleşmektedir. Yükselen kazan suyu sıcaklığının karşılığında meydana gelen kaynama basıncı, kazan içindeki statik basınca ulaştığında buhar meydana gelir ve emniyet boruları yardımıyla sistem dışına atılmaktadır. Eğer emniyet boruları, küçük kesitte seçilmiş veya üzerine vana takılıysa oluşan buhar sistem dışına atılamaz. Bu durumda kazanın atmosferle olan doğrudan bağlantısı kesilmiş olur ve iç basıncı sürekli yükselir.